نگاهى به شرح حال ابن حزم اندلسى
شرح حال نگاران، حافظ ابو محمّد على بن احمد بن حزم اندلسى را فقيه، مورد اعتماد و ثقه مى دانند و با شرح حال نيكويى در كتاب هايشان از او ياد كرده اند. گرچه صراحت و تندى كلامش را مورد انتقاد قرار داده اند.
حافظ ابن حجر در مورد ابن حزم مى گويد:
او فقيه، حافظ، ظاهرى مذهب(1) و نويسنده كتاب هاى فراوانى است. وى جدّاً از قدرت حفظ بالايى برخوردار بود; ولى به دليل اطمينانى كه به حافظه اش داشت، در سخن گفتن بى پروا بود; نظير اظهار نظر در جرح و تعديل افراد و تبيين نام راويان. از اين رو تصوّرات زشتى نسبت به او ايجاد مى شد.
صاعد بن احمد ربعى درباره او مى گويد: در ميان همه اندلسى ها، ابن حزم در علوم جامع تر و از معارف سرشارتر بود. با وجود اين ابن حزم در دانش بيان مهارت داشت، از علم بلاغت بهره مند بود و به سيره و انساب نيز آشنا بود.
حُميدى او را اين گونه وصف مى كند:
وى حافظ حديث بود و قدرت استنباط احكام را از كتاب و سنّت داشت. در علوم بسيارى متخصص بود. عامل به علمش بود. در ذكاوت، سرعت حافظه، تديّن و كرامت نفس همانند او را نديدم. وى در روايات و حديث شناسى بسيار توانمند بود.
تاريخ نويس اندلسى، ابو مروان بن حِبّان نيز به توصيف او پرداخته و او را اين گونه معرفى مى كند:
ابن حزم در حديث، فقه، نسب و ادبيات متخصص بود; افزون بر اين كه از انواع دانش هاى قديمى نيز آگاهى داشت. البتّه تخصص هاى او به دور از اشتباه نبود; زيرا با جرأت در پى تمام فنون رفته بود(2).
شرح حال ابن حزم در كتاب هاى اهل سنّت آمده است(3).
(1) اين مذهب فرقه اى از اهل تسنّن است كه به ظواهر الفاظ روايات عمل مى كنند و هيچ گونه تأويل و توجيهى را قبول ندارند.
(2) لسان الميزان: 4 / 239 ـ 241.
(3) ر.ك وفيات الاعيان: 3 / 13، نفح الطيب: 1 / 364، العبر فى خبر من غبر: 3 / 239.