فدك در زمان رسول خدا
بديهى است كه فدك در زمان حيات رسول خدا صلى الله عليه وآله در مالكيت حضرت زهرا سلام الله عليها بوده است، اما از آن جايى كه بخشش آن به فاطمه عليها السلام توسط پيامبر در خانه حضرت صورت گرفته است، شاهدان آن اندك هستند.
ولى اُمّ ايمن كه از شاهدان ماجرا بوده، به تصريح پيامبر اهل بهشت است. حضرت رسول اكرم صلى الله عليه وآله درباره او فرمود:
من سرّه أن يتزوّج امرأة من أهل الجنّة فليتزوّج اُمّ أيمن;1
هر كس كه دوست دارد با زنى از اهل بهشت ازدواج كند. با اُمّ ايمن ازدواج كند.
در اين هنگام زيد بن حارثه با او ازدواج كرد و از او صاحب اسامه بن زيد شد.
امير مؤمنان على عليه السلام ديگر شاهد اين ماجرا نيز به اعتراف خود آنان اهل بهشت است; چنان كه اجمالاً مى توان به اين حديث اشاره كرد كه پيامبر درباره او فرموده است:
علي مع الحق والحق مع علي;
على با حق است و حق با على.
اين حديث در نزد تمام مسلمانان قطعى و ثابت است و از تنى چند از صحابه روايت شده است. كسانى چون ترمذى، حاكم نيشابورى، ابويعلى موصلى، بزّار، طبرانى، خطيب بغدادى، ابن عساكر دمشقى و ديگران نيز آن را روايت كرده اند و عدّه اى از آنان از جمله حاكم نيشابورى در المستدرك على الصحيحين و ذهبى در تلخيص خود آن را حديثى صحيح معرفى كرده اند.2
البته روايت طلب نمودن فدك از ابوبكر از سوى فاطمه عليها السلام و شهادت حضرت على عليه السلام و اُمّ ايمن نيز در همه كتاب ها نقل شده است.3
اگر ابوبكر، سخن فاطمه سلام الله عليها درباره هبه شدن فدك به وى از سوى پيامبر صلى الله عليه وآله را تصديق نكرده، پس آن ملك هم چنان به پيامبر متعلّق بوده است.
بنابراين، حضرت زهرا عليها السلام كه تنها وارث آن بوده، به نزد ابوبكر رفت و آن را از باب ارث بودن مطالبه كرد. آن گونه كه آنان روايت مى كنند ابوبكر پاسخ داده است: پيامبر صلى الله عليه وآله فرمود: «ما پيامبران، ارثى از خود بر جاى نمى نهيم، آن چه از ما بر جاى بماند صدقه است».
روشن است كه اين سخن نمى تواند سخن پيامبر باشد; زيرا آن حضرت سخنى برخلاف كلام خداوند نمى گويد. چرا كه در قرآن كريم چنين آمده است:
(وَوَرِثَ سُلَيْمانُ داوُودَ);4
و سليمان از داوود ارث برد.
و از زبان زكريا آمده است:
(وَإِنّي خِفْتُ الْمَوالِيَ مِنْ وَرائي وَكانَتِ امْرَأَتي عاقِرًا فَهَبْ لي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا * يَرِثُني وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ…);5
من از بستگانم بعد از خود بيمناكم (كه حق پاسدارى از آيين تو را نگاه ندارند) و (از طرفى) همسرم نازا و عقيم است; تو از نزد خود جانشينى به من ببخش كه وارث من و دودمان يعقوب باشد… .
از طرفى نقل شده است كه حضرت زهرا سلام الله عليها به ابوبكر فرمود:
أنت ورثت رسول الله صلّى الله عليه وآله أم أهله;
آيا تو وارث پيامبر هستى يا خانواده او؟
ابوبكر پاسخ داد: خانواده او.6
در السيرة الحلبيه نيز آمده است كه حضرت فاطمه زهرا عليها السلام به ابوبكر فرمود:
أفي كتاب الله أن ترثك ابنتك ولا ارث أبي؟…;7
آيا در كتاب خدا آمده است كه دختر تو از تو ارث مى برد، اما من از پدرم ارث نمى برم؟… .
1 . الطبقات الكبرى: 8 / 224، الاصابه: 4 / 433.
2 . صحيح ترمذى: 5 / 592، المستدرك على الصحيحين: 3 / 119 و 124، مجمع الزوائد: 7 / 234 ـ 235، 9 / 134، تاريخ بغداد: 14 / 321، تاريخ مدينة دمشق:42 / 449.
3 . ر.ك: تفسير الرازى: 29 / 284، الصواعق المحرقه: 21، السيرة الحلبية: 3 / 486، وفاء الوفاء: 3 / 995.
4 . سوره نمل: آيه 16.
5 . سوره مريم: آيه هاى 5 و 6.
6 . مسند احمد: 1 / 4.
7 . السيرة الحلبية: 3 / 488.