چند برداشت از اين احاديث

چند برداشت از اين احاديث
براساس رواياتى كه از امّ سلمه نقل شده است، نكات زير را مى توان استفاده نمود:
1 ـ رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم در پاسخ به سؤال امّ سلمه درباره اين كه آيا او نيز از اهل بيت است يا خير، هرگز به وى پاسخ مثبت نداده اند; اما در مقابل از خوبى و عاقبت به خيرى وى گزارش كرده اند.
2 ـ وقتى كه امّ سلمه قصد ورود به زير كساء را دارد، پيامبر اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم كساء را از دست او كشيده و مانع از ورود او مى شود، و يا او را به توقف در مكان خويش امر مى كند.
3 ـ پيامبر اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم وى را در زمره اهل بيت خود نمى داند; اما او را از «اهل خود» شمرده و يا متذكر مى شود كه ايشان از «ازواج رسول الله صلّى الله عليه وآله وسلّم» است. بنابراين عنوان «اهل بيت» با عناوين «اهل» و «ازواج النبى» متفاوت است و به افراد مشخص و معينى اختصاص دارد.
بر اين اساس، پاسخ برخى كه با استناد به آيه بيست و نهم سوره قصص، همسران پيامبر را مصداق اهل بيت مى دانند داده مى شود. خداى تعالى در اين آيه مى فرمايد:
(فَلَمّا قَضى مُوسَى اْلأَجَلَ وَسارَ بِأَهْلِهِ);1
وقتى موسى وقت تعيين شده را به پايان رسانيد و همسرش را با خود برد.
در اين آيه، واژه «اهل» درباره همسر موسى به كار رفته است.
در احاديث امّ سلمه نيز از ايشان با واژه هايى هم چون «اهل» و «ازواج النبى» ياد شده است; اما اطلاق «اهل بيت» به ايشان از سوى رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم نفى گرديده است.
4 ـ براساس روايت صحيح مسلم و طبرى، عايشه وارد شدن به زير كساء را درخواست نكرده است. اما بر اساس روايت ابن ابى حاتم، وقتى او به سمت اهل بيت حركت مى كند، رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم او را كنار زده و خطاب به وى مى فرمايد: «تنحيّ»; دور شو.
5 ـ عايشه با استناد به نزول آيه تطهير درباره اميرالمؤمنين عليه السلام و حديث كساء، ايشان و حضرت صديقه طاهره سلام الله عليها را محبوب ترين افراد نزد رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم معرفى مى كند.
6 ـ سعد بن أبى وقاص نيز در پاسخ معاويه كه او را به سبّ اميرالمؤمنين عليه السلام فرامى خواند گفت: تا سه منقبت و فضيلت از مناقب و فضائل اميرالمؤمنين عليه السلام در خاطرم است، هرگز او را سب نخواهم كرد. وى نزول آيه تطهير درباره اميرالمؤمنين عليه السلام را يكى از مناقب ايشان دانست و معتقد بود كه داشتن يكى از آن مناقب نزد وى از تمام ثروت هاى دنيوى محبوب تر است; چرا كه «حمر النعم» كنايه از مال فراوان است.
7 ـ واثلة بن اسقع نيز با استشهاد به آيه تطهير و تصريح به نزول آن درباره اميرالمؤمنين عليه السلام ، ابوعمار را از سبّ و شتم اميرالمؤمنين عليه السلام منع و او را نصيحت مى كند.
8 ـ امام مجتبى عليه السلام نيز آن گاه كه مورد سوء قصد قرار گرفت، براى بيان مقام و جايگاه خود در پيش گاه خداوند، به نزول آيه تطهير درباره خود احتجاج فرمودند.
9 ـ حضرت امام سجاد عليه السلام نيز در هنگام اسارت، براى معرفى خود به شاميان، به آيه تطهير و نزول آن درباره خاندان پيامبر استشهاد فرمودند.
10 ـ قتاده يكى از مفسّران بزرگ و مورد اعتماد اهل تسنن در طبقه تابعين، اين آيه را بيان گر عصمت اهل بيت عليهم السلام دانسته است.
براساس احاديث، به هنگام نزول آيه پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله دست به دعا برداشته و از خداوند سبحان امورى را براى اهل بيت2 خويش مسئلت كردند، از آن جمله عرضه داشتند:
أللّهمَّ إنّ هؤلاء آل محمّد فاجعل صلواتك وبركاتك على محمّد وعلى آل محمّد إنّك حميد مجيد;3
بارالها، اينان آل محمّد هستند، پس صلوات و بركات خود را بر محمّد و آل محمّد قرار ده. به راستى كه تو سزاوار ستايش و بزرگوار هستى.
هم چنين مى فرمودند:
أللّهمَّ إليك لا إلى النار أنا وأهل بيتي;4
بارالها، من و اهل بيتم را به سوى خود ببر نه به سوى آتش.
در روايت ديگر نيز آمده است كه فرمودند:
السلام عليكم أهل البيت ورحمة الله وبركاته، الصلاة رحمكم الله (إِنَّمَا يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمْ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً) أنا حربٌ لمن حاربتم أنا سلمٌ لمن سالتم;5
سلام و رحمت و بركات خداوند بر شما اهل بيت، خداوند شما را مشغول رحمت خويش گرداند. وقت نماز است، (إِنَّمَا يُرِيدُ اللهُ) من با هر كه با شما در جنگ باشد، در جنگم و با آن كه با شما در صلح باشد، در صلحم.
در روايتى ديگر، پيامبر اين گونه دعا مى فرمايد كه:
أللّهمَّ هؤلاء منّي وأنا منهم، أللّهمَّ ارض عنهم كما أنا عنهم راض;6
خداوندا، اينان از من هستند و من از ايشانم، بارالها، از ايشان راضى باش چنانكه من از آنان راضى هستم.

1. سوره قصص: آيه 29.
2. حاكم نيشابورى با آن همه تعصبى كه نسبت به دفاع از غاصبين خلافت پيامبر دارد، پس از نقل حديث كساء و تصحيح آن تصريح مى كند كه: «وقد صحّت الرواية على شرط الشيخين أنّه علمهم الصلاة على أهل بيته كما علمهم الصلاة على آله». آن گاه به مناسبت دو واژه «اهل بيت» و «آل»، روايتى را از كعب بن عجره از پيامبر صلى الله عليه وآله نقل مى كند كه عبدالرحمان بن أبى ليلى مى گويد: كعب بن عجره مرا ملاقات كرد و گفت: «ألا أهدي لك هدية سمعتها من النبي صلّى الله عليه وآله، قلت: بلى، قال: فاهدها إليّ، قال: سألنا رسول الله صلّى الله عليه وآله، فقلنا: يا رسول الله، كيف الصلاة عليكم أهل البيت؟ قال: قولوا: أللّهمَّ صلّ على محمّد وعلى آل محمّد كما صليت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم إنك حميد مجيد. أللّهمَّ بارك على محمّد وعلى آل محمّد كما باركت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم إنك حميد مجيد».
حاكم نيشابورى در ادامه مى نويسد: «وقد روى هذا الحديث بإسناده وألفاظه حرفا بعد حرف الإمام محمّد بن إسماعيل البخاري عن موسى بن إسماعيل في الجامع الصحيح وإنّما خرجته ليعلم المستفيد أن أهل البيت والآل جميعا هم»; المستدرك على الصحيحين: 3 / 148.
3. مسند أحمد: 6 / 323; مسند أبي يعلى: 12 / 456; شواهد التنزيل: 2 / 115 / ح 747. اين مطلب در بسيارى از منابع ديگر نيز با اندكى تفاوت موجود است. براى اطلاع بيشتر ر.ك: المعجم الكبير: 3 / 53 / ح 2664 و2665 و23/ 336; تفسير الثعلبي: 8 /311; مجمع الزوائد: 9 / 166; مسند أبي يعلى: 12/344 / ح 6912; كنز العمال: 13 / 645 / ح 37629; شواهد التنزيل: 2 / 117 / ح 752; الدرّ المنثور: 5 / 198; تفسير الآلوسي: 22 / 14.
4. ر.ك: مسند أحمد: 6/ 296 و305; مجمع الزوائد: 9/ 166; المصنّف (ابن أبي شيبة): 7 / 501 / ح 41; مسند أبي يعلى: 12 / 313 / ح 6888; المعجم الكبير: 3 / 54 / ح 2667 و 23 / 330 و 393; كنز العمال: 12/101/ ح 34187 و13/ 644/ ح 37628 و 645 / ح 37360; تفسير ابن كثير: 3 / 493; الإكمال في أسماء الرجال: 156.
5. ر.ك: الدرّ المنثور: 5 / 199; مناقب علي بن أبي طالب عليه السلام وما نزل من القرآن في علي عليه السلام: 304 / ح 487; شواهد التنزيل: 2 / 44 ح 665. در بسيارى از منابع ديگر، اين حديث را بدون قسمت پايانى آن، يعنى «أنا حرب لمن حاربتم، أنا سلم لمن سالمتم» آورده اند.
6. المعجم الأوسط: 5 / 348; شواهد التنزيل: 2 / 84 / ح 704 و 705; مجمع الزوائد: 9 / 169. هيثمى پس از نقل اين روايت مى نويسد: «رواه الطبراني في الأوسط ورجاله رجال الصحيح غير عبيد بن طفيل وهو ثقة».

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *